Μια περιοχή που καταλαμβάνει τον ανατολικό ορεινό όγκο του νομού Ξάνθης, διάσπαρτη από χωριά και οικισμούς, όπου η ζωή και η δραστηριότητα δεν διακόπηκε παρά την μετανάστευση η οποία έπληξε τα περισσότερα ορεινά χωριά. Το παρελθόν είναι ζωντανό από την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία των οικισμών έως τις καλλιέργειες στις «πεζούλες» των βουνών. Εδώ ακόμη παράγεται και επεξεργάζεται με τις παραδοσιακές μεθόδους ο καλύτερος καπνός στον κόσμο, ο περίφημος «Μπασμάς».
Οι δασωμένες κορυφές και χαράδρες εναλλάσσονται με τις μικρές καλλιεργημένες εκτάσεις στις όχθες των ποταμών και τις μαλακές πλαγιές, δημιουργώντας ένα τοπίο ήρεμης ομορφιάς. Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι αποτελούν ζωντανή απόδειξη της πολυπολιτισμικότητας των Βαλκανίων. Στην αρχιτεκτονική κληρονομιά, τις παραδοσιακές φορεσιές, στο χαρακτήρα και στην ιδιαίτερη διάλεκτο του μοναδικού αυτού ορεινού πληθυσμού συνυπάρχουν αρμονικά στοιχεία Σλαβικά και Ελληνικά, Μουσουλμανικά και Χριστιανικά.
Ακολουθώντας το δρόμο από Ξάνθη προς Εχίνο μπορεί κανείς να επισκεφθεί μια σειρά από οικισμούς μέσα από ένα πυκνό δίκτυο ορεινών ασφαλτοστρωμένων δρόμων. Ο κύριος οδικός άξονας οδηγεί στην Σμίνθη (14 χιλιόμετρα από την Ξάνθη) και μετά συνεχίζει για την Γλάυκη, την Πάχνη, την Μύκη, τον Κένταυρο, τον Εχίνο (27 χιλιόμετρα από την Ξάνθη), την Κοττάνη (50 χιλιόμετρα από την Ξάνθη), τοποθεσίες εκπληκτικής ομορφιάς. Η ηλικία των σπιτιών της Κοττάνης, πρέπει να είναι περίπου 300 χρόνων.
Μετά τον Εχίνο, κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία, στο χωριό Θέρμες με τα ιαματικά λουτρά, μπορεί κανείς να μείνει σε ενοικιαζόμενα δωμάτια και να δοκιμάσει τις τοπικές γεύσεις. Στα καφενεία όλων των χωριών ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τον καφέ ή το τσάι με παρέα τις φιλικές κουβέντες και τις σοφές συμβουλές των γερόντων. Όλη η περιοχή είναι ένας χώρος όπου έχει κανείς την αίσθηση ότι βρίσκεται σε μια άλλη εποχή.
(Τετάρτη, 4 Φεβρουαρίου 2009)
